Καλοκαίρι και Σακχαρώδης Διαβήτης
Καλοκαίρι, διακοπές, ήλιος, θάλασσα, ταξίδια. Κανείς δεν θέλει σε μια όμορφη και ξένοιαστη περίοδο, σαν αυτή των διακοπών, να ασχολείται με συμβουλές σχετικά με το διαβήτη του.
Όμως μπορεί να μην έχετε σκεφτεί ορισμένα απλά πράγματα, που θα βοηθήσουν να περάσετε ξένοιαστα, χωρίς να σας δημιουργήσει ο διαβήτης προβλήματα που μπορεί και να καταστρέψουν τις διακοπές σας. Μερικοί από εσάς μπορεί να κάνουν για πρώτη φορά διακοπές «με διαβήτη» και να φαντάζονται ότι ορισμένα πράγματα από αυτά που έκαναν στο παρελθόν, είναι πια αδύνατα γι’ αυτούς.
Ο σακχαρώδης διαβήτης δεν αποτελεί σε καμμιά περίπτωση εμπόδιο για να χαρούμε τον ήλιο και τη θάλασσα του τόπου μας ή να γνωρίσουμε άλλους μακρινούς προορισμούς. Ακολουθούν μερικές χρήσιμες συμβουλές
Προετοιμασία
- Προγραμματίστε μια επίσκεψη στο γιατρό σας για προληπτικό έλεγχο. Η επίσκεψη αυτή πρέπει να γίνεται μερικές εβδομάδες πριν το ταξίδι ώστε να υπάρχει χρόνος για ενδεχόμενη προσαρμογή της αγωγής και αντιμετώπιση των πιθανών επιπλοκών του Διαβήτη. Στην επίσκεψη αυτή συζητήστε το ενδεχόμενο προληπτικών εμβολιασμών ειδικά αν ταξιδεύεται σε χώρες υψηλού κινδύνου
- Προμηθευτείτε ιατρικό σημείωμα που να αναφέρει ότι πάσχετε από Διαβήτη, άλλα προβλήματα υγείας ή αλλεργίες καθώς και την αγωγή που λαμβάνεται: δισκία, ινσουλίνη, τύπος ινσουλίνης, δοσολογία, ώρες λήψης φαρμάκων. Ζητήστε το ιατρικό σημείωμα στα Αγγλικά αν ταξιδεύετε στο εξωτερικό.
- Πάρτε μαζί σας μια ιατρική συνταγή με την φαρμακευτική αγωγή σας.
- Φροντίστε να μάθετε για τα σημεία παροχής υπηρεσιών υγείας (νοσοκομεία, κέντρα υγείας, περιφερικά ιατρεία, φαρμακεία) της περιοχής που θα επισκευθήτε και να έχετε πάντα μαζί το τηλέφωνο του γιατρού σας.
- Φροντίστε να έχετε μαζί σας το βιβλιάριο υγείας για ταξίδια στην Ελλάδα ή την ευρωπαϊκή κάρτα υγείας αν ταξιδεύετε σε χώρες της Ερωπαϊκής Ένωσης. Για τον υπόλοιπο κόσμο ζητήστε πληροφορίες από το ταξιδιωτικό σας γραφείο.
- Πάρτε μαζί σας το ημερολόγιο και τη συσκευή αυτοπαρακολούθησης. Πάρτε μαζί ταμπλέτες γλυκόζης, ένεση γλυκαγόνης για την αντιμετώπιση υπογλυκαιμιών.
Ταξιδι - διαμονη
- Αν θα ταξιδέψετε με αεροπλάνο ειδοποιήστε εγκαίρως την αεροπορική σας εταιρεία ότι χρησιμοποιείτε ινσουλίνη ή επιθυμείτε ιδιαίτερο γεύμα. Πρέπει να γνωρίζεται ότι η ινσουλίνη θα πρέπει να μεταφέρεται στην καμπίνα επιβατών και όχι στο χώρο αποσκευών για την αποφυγή έκθεσής της σε ακραίες θερμοκρασίες. Φροντίστε να ενυδατώνεστε συχνά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και να έχετε μαζί σας ταμπλέτες γλυκόζης ή λίγο χυμό φρούτων για την αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας. Μην κάνετε ινσουλίνη αν δεν σας δώσουν το γεύμα σας, ενώ καλό θα είναι κάνετε μερικές ασκήσεις στο κάθισμά σας ή να περπατήσετε στο διάδρομο αν το ταξίδι διαρκεί πολλές ώρες. Αν ο προορισμό σας έχει διαφορά ώρας μεγαλύτερη από δύο ώρες μιλήστε με το γιατρό σας για προσαρμογή της δόσης της ινσουλίνης.
- Αν ταξιδεύετε με αυτοκίνητο καλό είναι να κάνετε συχνές στάσεις για περπάτημα και να έχετε μαζί σας κάποιο σνακ σε περίπτωση υπογλυκαιμίας. Αν είστε εσείς ο οδηγός σταματήστε με την πρώτη υποψία υπογλυκαιμίας και μην ξεκινήσετε αν δεν αισθάνεστε απολύτως καλά.
- Φτάνοντας στον προορισμό σας φυλάξτε τα φάρμακά σας σε σκιερό μέρος. Η ινσουλίνη που θα χρησιμοποιήσετε δεν χρειάζεται να μπει στο ψυγείο. Αντίθετα η επιπλέον ινσουλίνη και η γλυκαγόνη πρέπει να τοποθετούνται αμέσως στο ψυγείο.
- Αν όμως πρόκειται να ταξιδέψετε σε μέρη που δεν είναι σίγουρο ότι θα υπάρχει ψυγείο, όπως π.χ. σε κάμπινγκ, τότε μπορείτε να προμηθευτείτε από τα μεγάλα φαρμακεία ή τα μαγαζιά που πουλάνε βοηθήματα (ταινίες, μετρητές, σύριγγες, κ.λπ.) για όσους έχουν διαβήτη, ειδικά θερμός για την μεταφορά των φιαλιδίων της ινσουλίνης.
- Αποφεύγετε την έκθεση σας στο ήλιο, και να φοράτε πάντα καπέλο. Προτιμήστε τις πρωϊνές ή απογευματινές ώρες για κολύμπι, περπάτημα ή άσκηση. Πριν από οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα μετρήστε το σάκχαρό σας και φάτε ένα σνακ. Μετά από 45 λεπτά έντονης σωματικής άσκησης μπορεί να χρειαστεί να πίειτε μισό ποτήρι χυμό προκειμένου να συνεχίσετε. Μετρήστε το σακχαρό σας τόσο κατά τη διάρκεια, όσο και στο τέλος της άσκησης.
- Όταν κάνει πολύ ζέστη και κάποιος ακολουθεί θεραπεία με ινσουλίνη, πρέπει να γνωρίζει ότι το σώμα αντιδρά αυξάνοντας τους παλμούς και τη ροή του αίματος, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και η ταχύτητα απορρόφησης της ινσουλίνης. Εάν επιπλέον ο ασθενής με διαβήτη κινείται ή ασχολείται με κάποιο σπορ (κολύμπι, ρακέτες, κ.λπ.) τότε ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας είναι μεγάλος. Θα πρέπει λοιπόν ή να μειώσει τη δόση της ινσουλίνης του ή να προβλέψει ένα επιπλέον κολατσιό και σίγουρα τακτικότερες (περίπου ανά 2 έως 4 ώρες όσο είναι στον ήλιο ή αθλείται) μετρήσεις του σακχάρου στο αίμα. Αντιθέτως, το κρύο μειώνει την απορρόφηση της ινσουλίνης (κίνδυνος υπεργλυκαιμίας).
Μετρητές σακχάρου αίματος
Κάποιοι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, διερωτώνται εάν επηρεάζονται ο μετρητής ή οι μετρήσεις του σακχάρου στο αίμα από την πολύ ζέστη ή το πολύ κρύο. Η απάντηση είναι ότι μπορεί να επηρεάζονται. Ακραίες θερμοκρασίες μπορούν να επηρεάσουν το μετρητή ή τις ταινίες σακχάρου.
Κρατήστε λοιπόν το μετρητή σακχάρου και τις ταινίες σε μέρος σκιερό, με θερμοκρασίες όσο το δυνατόν φυσιολογικές (δωματίου), αλλά μην τα βάλετε στο ψυγείο (το πολύ κρύο τα επηρεάζει εξίσου), ούτε όμως να τα ξεχάσετε στον ήλιο, ακόμα και αν δεν κάνει πολύ ζέστη. Γνωρίζετε ότι ιδανική θερμοκρασία για μετρητές και ταινίες είναι από 18 έως 30Ο° C.
- Το καλοκαίρι η άμμος είναι καυτή, πολλές φορές μέσα στη θάλασσα υπάρχουν
πέτρες πολύ αιχμηρές, ακόμα και στην παραλία βρίσκει δυστυχώς κανείς κομμάτια από γυαλιά ή άλλα αιχμηρά αντικείμενα.
Για να αποφύγετε οποιοδήποτε τραυματισμό ή έγκαυμα πρέπει να μην περπατάτε ποτέ ξυπόλυτοι στην παραλία. Μη σκεφτείτε ότι «αν η άμμος είναι ζεστή θα το καταλάβω και θα φορέσω τα πέδιλά μου». Πολύ συχνά, μετά από μερικά χρόνια διαβήτη, τα πόδια χάνουν τη δυνατότητα να αισθάνονται το ζεστό ή το κρύο. Μπορεί λοιπόν να περπατάτε σε επιφάνεια καυτή και να μη νιώθετε το μέγεθος της ζέστης. Αργότερα δε να αντιληφθείτε ότι στο πέλμα του ποδιού έχει δημιουργηθεί φουσκάλα από έγκαυμα. Όλα αυτά μπορούν να αποφευχθούν αν προσέξετε και δεν περπατάτε ποτέ ξυπόλητοι!!! Μετά το κολύμπι ξεβγάλτε τα πόδια σας με νερό βρύσης και βάλτε μια ενυδατική κρέμα. Αποφεύγετε να τα εκθέσετε άμεσα στον ήλιο. Πάρτε μαζί σας 2 ζευγάρια άνετα παπούτσια και αρκετές κάλτσες. Εξετάζετε πάντα τα πόδια σας για αμυχές, κάλους, αιματώματα ή αλλαγές χρώματος.
- Προτιμήστε μικρά, ελαφρά και συχνά γεύματα κατά τη διάρκεια των διακοπών σας. Επιλέξτε το γεύμα σας να περιέχει πράσινες σαλάτες και μη λιπαρά ψάρια. Καταναλώστε χυμούς και φρούτα με βάση τις οδηγίες του διαιτολογίου σας. Αποφύγετε τις υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ (20-25 γρ αλκοόλ σε 2 δόσεις την ημέρα είναι ανεκτή ποσότητα). Μην αλλάζεται ριζικά το ωράριο των γευμάτων σας ειδικά αν λαμβάνεται δισκία ή τύπο ινσουλίνης που δεν επιτρέπει μεγάλες αλλαγές. Σε εστιατόρια μην κάνετε την προγευματική δόση ινσουλίνης αν δεν σας φέρουν το φαγητό σας.
Ο κίνδυνος της αφυδάτωσης στο διαβήτη
Ο οργανισμός αυξάνοντας την αποβολή νερού, από την άδηλη αναπνοή και τον ιδρώτα (όπου όμως χάνει και πολλούς χρήσιμους ηλεκτρολύτες), καταφέρνει να ψύχεται, αλλά αυξάνεται έτσι ο κίνδυνος αφυδάτωσης. Όλοι οι ασθενείς με διαβήτη που ακολουθούν θεραπεία με αντιδιαβητικά δισκία ή με ινσουλίνη θα πρέπει να παρακολουθούν το σάκχαρο του αίματός τους συχνότερα. Μετρήσεις ανά 4 έως 6 ώρες στον ήλιο χρειάζονται ακόμα και αυτοί που μετρούν ελάχιστα το σάκχαρό τους και φυσικά να φροντίζουν να καταναλώνουν αρκετό νερό, αλλά και φυσικούς χυμούς. Χρειάζεται όμως προσοχή στους χυμούς φρούτων, έστω χωρίς ζάχαρη, γιατί θα πρέπει να υπολογισθούν στο σύνολο των προσλαμβανομένων υδατανθράκων.
Ναυτία και διαβήτης
Όποιος παρουσιάζει ναυτία πρέπει να εκτιμηθεί από γιατρό για αναζήτηση της αιτίας.
Η ναυτία μπορεί όχι μόνο να επηρεάσει το σάκχαρο σε έναν ασθενή με σακχαρώδη διαβήτη προκαλώντας υπέρ- ή υπογλυκαιμία, αλλά και να υπερκαλύψει τα συμπτώματα ενός υπέρή υπογλυκαιμικού επεισοδίου. Πιθανός εμετός μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία και αφυδάτωση. Αν παρ’ όλα αυτά κάνετε εμετό, πάρτε κάποιο αντιεμετικό, περιμένετε λίγη ώρα για να δράσει, αρχίστε ξανά με μικρές ποσότητες υγρών (όχι γάλα ή προϊόντα του, γιατί είναι πολύ δύσπεπτα , καλύτερα ούτε και στερεά τροφή, π.χ. φρυγανιά), μετρήστε τακτικά το σακχαρό σας.
Κολύμπι και θαλάσσια σπορ
Η υψηλή θερμοκρασία αυξάνει την απορρόφηση της ινσουλίνης, ενώ σε συνδυασμό με την κολύμβηση και την αυξημένη σωματική δραστηριότητα (π.χ. ρακέτες, σερφ, θαλάσσιο σκι, κ.λπ.) αυξάνεται ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας.
Αν και το κολύμπι συστήνεται σε όλα τα άτομα με διαβήτη, ωστόσο:
α) όσοι κάνουν ινσουλίνη πρέπει να μετράνε το σάκχαρό τους δύο φορές πριν από την κολύμβηση και αν η πορεία του είναι πτωτική, να πιουν ένα χυμό πριν μπουν στο νερό. Αν οι τιμές είναι χαμηλές, είναι καλύτερα να πιουν ένα χυμό με ζάχαρη.
β) όσοι παίρνουν αντιδιαβητικά δισκία δεν χρειάζεται να κάνουν αναπροσαρμογή των δισκίων τους. Αν όμως, κυρίως αυτοί που παίρνουν σουλφονυλουρίες, παρουσιάζουν έντονα συμπτώματα υπογλυκαιμίας, πρέπει να μειώσουν τη δόση.
γ) αν κάποιος κάνει ψαροντούφεκο, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός. Συνιστάται να μη βουτάει μόνος του, αυτό άλλωστε είναι κανόνας άσχετα από το αν υπάρχει ή όχι διαβήτης. Θα πρέπει να έχει ελέγξει το σάκχαρό του δύο φορές μία ώρα πριν από την κατάδυση. Αν βλέπει ότι υπάρχει τάση να πέφτει, έστω κι αν δεν είναι χαμηλό, αν δηλαδή ήταν 220 mg/dl και μισή ώρα μετά είναι 170 mg/dl θα πρέπει να πάρει κάποιο χυμό με ζάχαρη, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος υπογλυκαιμίας.
Αλκοόλ και διαβήτης
Κατανάλωση αλκοόλ σε νηστικό ασθενή με σακχαρώδη διαβήτη προκαλεί υπογλυκαιμία! Η χρήση του απαιτεί από τον οργανισμό ενός διαβητικού ασθενούς παραπάνω ενέργεια, ενώ προσθέτει θερμίδες και λίπος. Επιπλέον τα συμπτώματα υπο- ή υπεργλυκαιμίας μπορεί να υπερκαλυφθούν λόγω μέθης, ενώ λόγω της αυξημένης διούρησης που προκαλεί, είναι πιθανός ο κίνδυνος σοβαρής αφυδάτωσης. Ήλιος και αλκοόλ λοιπόν χρειάζονται μεγάλη προσοχή και ευλαβική τήρηση του μέτρου.
Παγωτό…
Τρώγοντας παγωτό, μην ξεχνάτε να συνυπολογίζετε τις θερμίδες και τους υδατάνθρακες που περιέχει με ό,τι άλλο τρώτε. Προσοχή όμως! Μην αντιμετωπίζετε την υπογλυκαιμία με παγωτό, ειδικά με γεύση σοκολάτα, γιατί έχει πολλά λιπαρά που επιβραδύνουν την απορρόφηση των υδατανθράκων. Μπορείτε όμως να αντικαταστήσετε ένα από τα ενδιάμεσα γεύματά σας ή να το καταναλώσετε πριν από την άσκηση για να προλάβετε την υπογλυκαιμία.
Σε περίπτωση που αρρωστήσετε κατά τη διάρκεια των διακοπών σας, καλό είναι να:
- μετράτε το σακχαρό σας ανά 2 ώρες
- καταναλώνετε άφθονα υγρά
- μην διακόπτετε την ινσουλίνη ή τα φαρμακά σας. Μειώστε ή αυξήστε τη δόση αν χρειάζετε
- μην αλλάξετε το ημερήσιο πρόγραμμα διατροφής
- αν δεν μπορείτε να φάτε καταναλώστε 15γρ υδατανθράκων ( 1 ισοδύναμο) σε μορφή υγρού (χυμός, αναψυκτικό κα.) την ώρα
- ζητήστε τη βοήθεια ιατρού
Οι παραπάνω οδηγίες είναι γενικές και μπορούν να ακολουθηθούν από όλους. Κάθε άτομο, όμως, αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση και καλό θα ήταν να λάβει εξατομικευμένες οδηγίες από τον προσωπικό του ιατρό. Καλό καλοκαίρι και καλές διακοπές!
